Dit jaar sloegen SAVAB en VDWE de handen in elkaar om een gruwelijk maar actueel thema onder de aandacht te brengen: de link tussen dierenmishandeling en huiselijk geweld. Wij waren ter plaatse en kregen er zicht op de rol die dierenartsen hierin kunnen spelen.
Verschillende specialisten kwamen aan het woord, met name Freda Scott Park (UK), Paula Boyden (UK), prof Andrea Gröne (Ndl), Marijke Weewauters (B), Dries Wyckmans (B) en Nienke Endenburg (Ndl). Allemaal met éénzelfde hoofddoel voor ogen: het verduidelijken van het belang van dierenartsen als voorspeller of ‘oppikker’ van, vaak subtiele, signalen die wijzen op een ‘ongewone’ thuissituatie. Signalen die een alarmbel doen rinkelen.
"When animals are abused, people are at risk. When people are abused, animals are at risk." - American Humane Association.
Interdisciplinariteit is hierbij een kernwoord: door het leggen van linken tussen dierenartsen, gedragsdeskundigen, sociale werkers, politie en andere ‘collega’s’ binnen de zorg, kan elk van hen een schakel zijn in een ketting van hulp voor dier én mens.
Vormen en voorbeelden van mishandeling
Mishandeling kan plaatsvinden op emotioneel, psychologisch, fysiek, financieel én seksueel vlak. Ook verwaarlozing, oftewel het dier beroven van basisbenodigdheden (zoals voedsel, water, onderdak, medische behandeling en aandacht) valt onder de overkoepelende term ‘mishandeling’. Denk aan een konijn dat sterft uit eenzaamheid of een hamster die doodgaat als het kind hem niet voert.
Ter plaatse werden enkele gruwelijke voorbeelden aangehaald, waaronder die van knaagdieren of katten die in de microgolfoven worden gestoken. Een ander opmerkelijk voorbeeld is dat van Tyson, de Rottweiler x Staffordshire Bull Terrier van 6 maanden: deze kwam mankend de praktijk binnen met een blauwe plek aan zijn oog. Volgens de eigenaars zou Tyson gevallen zijn van de trap. Iets later beviel het koppel van een zoontje. Drie maanden daarna had de vader des huizes hun zoon vermoord door hem van de trap te gooien. De puzzelstukjes vielen in mekaar. De rol van de dierenarts hierin? Op voorhand zien aankomen dat er zoiets kan gaan gebeuren.
Hoewel de signalen niet altijd duidelijk zijn, wordt er meer dan ooit gesuggereerd dat dierenmishandeling een nuttige indicator kan zijn van huiselijk geweld en vice versa.
Waar kan je als dierenarts op letten?
- Verhaal hangt niet samen met schade. Klopt het bijvoorbeeld als de cliënt zegt “dit is gisterenavond gebeurd” of zie je dat de wonde al langer bestaat?
- Tegenstrijdige verhalen. Geven de gezinsleden al dan niet hetzelfde verhaal?
- Herhaalde schade. Zie je oude genezen wonden?
- Blauwe plekken
- Gedrag van zowel eigenaar als dier
Aandachtspunten qua gedrag
- Dieren die teruggetrokken en angstig zijn
- Dieren die gedragsveranderingen vertonen
- Dieren die ongerust en bang van mensen
- Dieren die blijer lijken tijdens hospitalisatie
- Dieren met een drang om de eigenaar te pleasen
Het is hierbij belangrijk niet uit het oog te verliezen dat er meer dan één aanwijzing nodig is om non-accidentele schade te identificeren.
Hoe reageren bij een vermoeden?
Er wordt van dierenartsen niet verwacht dat ze buiten hun expertiseveld gaan functioneren of experts worden op vlak van mishandeling. Wel is het belangrijk dat ze gepast reageren: dit houdt, volgens Dries Wyckmans van Family Justice Center Limburg, onder meer in te luisteren en niet te oordelen, open vragen te stellen of simpelweg een lijst met telefoonnummers te geven, zodat het slachtoffer verder kan.
Tips voor in de praktijk
- Houd goede (klinische) notities bij
- Deel je zorgen met collega’s, communiceer met mekaar en rapporteer onderling. Regelmatig wordt er aan vet shopping gedaan, waarbij een cliënt bij verschillende dierenartsen langsgaat zodat de vele verwondingen niet opvallen. Samenwerken met andere dierenartsen is hierbij vaak doorslaggevend.
- Houd het nummer 1712 in gedachten voor vragen over geweld
Het heeft geen zin zich voor het hoofd te slaan over cases uit het verleden, naar de toekomst kijken is des te zinvoller. Zoals The Links Group het mooi omschrijft: Linken maken is een verschil maken. Linken breken is het doorbreken van een cyclus van geweld.
Voor nog meer voorbeelden en tips voor in de praktijk, klik hier om het hele artikel te lezen. Hiervoor moet je wel geregistreerd zijn, maar dit doe je snel hier.