Er is een tekst gepubliceerd met ethische protocollen en actieprotocollen om bloedtransfusies bij katten efficiënt te beheren.
Bloedtransfusies zijn een veel voorkomende procedure in de medische praktijk, waarbij gedoneerd bloed wordt gebruikt om bloed te vervangen dat verloren is gegaan na een verwonding of operatie, of om ernstige medische aandoeningen te behandelen. De procedure wordt bij de behandeling van huiskatten niet routinematig uitgevoerd, maar kan, net als bij mensen, levens redden.
De beschikbaarheid van donoren is beperkt in de veterinaire eerstelijnspraktijk, maar met de groei van bloedbanken die betere toegang tot kattenbloed bieden, zal de procedure waarschijnlijk vaker voorkomen.
Door de behoefte aan gezaghebbend advies, niet alleen over best practices, maar ook over enkele belangrijke overwegingen die verder gaan dan de klinische procedure zelf, heeft de International Society of Feline Medicine (ISFM) hierover richtlijnen gepubliceerd.
De auteurs zijn een internationale groep veterinaire experts met kennis van infectieziekten, anesthesie, intensieve zorgen en interne geneeskunde, en met klinische ervaring in het afnemen van bloed en het uitvoeren van transfusies bij duizenden kattenpatiënten.
Bloed is een zeer kostbaar hulpmiddel dat wordt verzameld ten voordele van de ontvangende kat, zonder voordeel voor de donor. Een uitgangspunt van het ISFM-advies is dat de dierenarts verantwoordelijk is voor het correct verzorgen van beide partijen.
ANTILICHAMEN IN HET BLOED VAN KATTEN
De ondersteuning van een patiënt die zo’n behandeling nodig heeft, is een klinische uitdaging. Het identificeren van de noodzaak van een bloedtransfusie is slechts de eerste stap. De dierenarts moet een duidelijk voordeel voor de ontvanger vaststellen en, belangrijker nog, ervoor zorgen dat compatibel bloed wordt toegediend. Hiervoor is de bepaling van de bloedgroep van de donor- en de ontvangende kat nodig.
Of een individu type A, B of AB is in het "AB"-bloedgroepsysteem dat bij katten bestaat, hangt gedeeltelijk af van de geografie en het ras. Type A is het meest voorkomende fenotype ter wereld en Siamese katten zouden bijvoorbeeld uitsluitend type A zijn. Type B komt veel minder voor, hoewel het niet zeldzaam is bij katten zonder stamboom in Australië en ook bij Britse katten. Type AB is dan weer veel zeldzamer.
Bloedgroepen zijn te wijten aan genetisch bepaalde antigene markers (alloantigenen) die aanwezig zijn aan het oppervlak van rode bloedcellen. Katten hebben, in tegenstelling tot honden, natuurlijke alloantistoffen tegen "vreemde" alloantigenen. Deze alloantistoffen zullen de alloantigenen van een andere kat herkennen. Kittens ontwikkelen deze antistoffen tussen de 6 en 8 weken. Dit bemoeilijkt het bloedtransfusieproces en kan leiden tot levensbedreigende transfusiereacties. Deze alloantilichamen zijn ook verantwoordelijk voor neonatale isoerythrolyse, een van de doodsoorzaken van pasgeboren kittens.
Hoewel de kans op een transfusiereactie toeneemt bij volgende transfusies, kan er al bij de eerste bloedtransfusie een reactie optreden. Naast bloedgroep bespreken de richtlijnen ook het voordeel van cross-matching (kruisproef), waarbij het bloed van de donor en de ontvangende kat voorafgaand aan de transfusie worden gemengd voor een reactie. Er wordt sterk aanbevolen om een kruisvergelijking uit te voeren voor ontvangers met een onbekende transfusiegeschiedenis of voor zij die eerder al een transfusiereactie hebben vertoond.
Anderzijds omvatten de risico's van transfusie ook de overdracht van infectieuze agentia van donor op ontvanger, die grotendeels kan worden vermeden door selectie en screening van donoren. Dit proces zal naar verwachting per land en regio verschillen en zal afhangen van lokale endemische ziekten.
ETHISCH BEHEER VAN DE DONORKAT EN DE ONTVANGENDE KAT
Een van de specifieke uitdagingen rond bloedtransfusie bij katten is dat er ook voor de donor risico's zijn verbonden aan de - vaak noodzakelijke - sedatie, evenals de venapunctie en de bloedafname zelf. Hoewel een zorgvuldige techniek kan helpen het risico te verminderen, is dit een relatief unieke situatie in de klinische dierenartsenpraktijk, omdat deze specifieke interventie geen enkel voordeel oplevert voor het donordier.
In een bijlage die ethische overwegingen van bloedtransfusie behandelt, erkennen de richtlijnen dat “de term ‘donor’ in deze context onjuist kan zijn, omdat het dan om toestemming of een “geschenk” gaat waar de katten zelf niet over kunnen beslissen". 'Afnemen' kan een preciezere term zijn, maar is minder aangenaam wanneer het over bloed gaat.
Donoren zijn vaak katten van kliniekpersoneel of andere katten van de eigenaren van ontvangende katten. Soms kunnen donorkatten vrijwilligers zijn voor een openbare vereniging. Veel veterinaire klinieken houden een register bij van geschikte donoren om in geval van nood een beroep op te doen. In sommige gevallen kunnen ook katten zonder eigenaar worden gebruikt.
In de richtlijnen wordt benadrukt dat de zorgplicht van de dierenarts zich uitstrekt tot de eigenaar of houder van de donorkat, die op de hoogte moet zijn van het proces en de risico's. Om hierbij te helpen heeft International Cat Care, de liefdadigheidsinstelling van ISFM, een informatiebron gecreëerd waarin wordt uitgelegd wat ze moeten doen als eigenaren overwegen hun kat als bloeddonor aan te bieden, of als hun kat de transfusie moet krijgen.
In het geval dat bloedproducten worden ingekocht via een bloedbank, moet de professional de herkomst van het product en het welzijn van de donoren die de bloedbank bevoorraden bevestigen. Geïnformeerde besluitvorming over het gebruik van bloedproducten bij katten vereist dat de dierenarts een zorgvuldige afweging maakt tussen het klinische voordeel voor de ontvangende kat, de geschiktheid en het welzijn van de donorkat en de ethische verantwoording voor de procedure.
Het doel van deze nieuwe richtlijnen is zowel om dit proces te vergemakkelijken als om ervoor te zorgen dat de gezondheid en het welzijn van donor- en ontvangende katten dezelfde prioriteit krijgen.
Je kan het volledige document openen via deze link.